Nhân Loại Là Một
CỘNG ĐỒNG NHÂN LOẠI đã đến một điểm nghiêm trọng trong lịch sử của nó.
Thế giới ngày nay khiến chúng ta phải chấp nhận nhân loại là một. Trong quá khứ,
những cộng đồng khác nhau có thể cho phép họ nghĩ rằng họ là riêng biệt. Nhưng
ngày nay, như những sự kiện bi thảm gần đây ở Hoa Kỳ đã cho thấy, những gì xảy
ra trong một nước ảnh hưởng đến nhiều xứ khác. Thế giới đang trở thành càng
ngày càng liên hệ hổ tương hơn. Trong phạm vi của mối liên hệ hổ tương mới này,
việc quan tâm chính mình đòi hỏi lưu ý đến những quan tâm của người khác.
Không có sự thấu hiểu và thúc đẩy ý nghĩa trách nhiệm toàn cầu của chúng ta, thì
tương lai của chúng ta tự nó bị đe dọa.
Tôi tin tưởng một cách vững chắc rang chúng ta phải trau dồi một cảm nhận lớn hơn về trách nhiệm toàn cầu. Chúng ta phải nghiên cứu để hành động không phải cho chính chúng ta, gia đình chúng ta,
hay quốc gia của chúng ta, nhưng vì sự tốt lành của nhân loại. Trách nhiệm toàn
cầu là căn bản khả dĩ nhất để bảo đảm cho hạnh phúc cá nhân và hòa bình thế giới.
Nó hàm ý rằng tất cả mọi người được tiếp cận bình đẳng những nguồn tài nguyên
thiên nhiên, bằng việc bảo vệ môi trường cho những thế hệ tương lai. Nhiều vấn
nạn trên thế giới phát sinh vì chúng ta đã đánh mất nhãn quan nhân loại căn bản
vốn đã thống nhất tất cả những thành viên của gia đình loài người. Chúng ta có
khuynh hướng quên lãng rằng mặc dù có sự khác biệt về chủng tộc, tôn giáo, văn
hóa, ngôn ngữ, và tư tưởng, nhưng tất cả có một quyền bình đẳng và căn bản với
1
hòa bình và hạnh phúc. Mỗi chúng ta muốn hạnh phúc và không muốn khổ đau.
Tuy thế, mặc dù một cách lý thuyết, chúng ta ca ngợi sự đa nguyên, bất hạnh thay
chúng ta thường thất bại trong việc đem nó vào thực hành. Trong thực tế, bất lực
trong việc nắm lấy tính đa dạng của chúng ta đã trở thành một nguồn gốc quan
trọng cho xung đột giữa những dân tộc.
Liên Hệ Nhân Duyên Hổ Tương Là Quy Luật Của Tự Nhiên
LIÊN HỆ HỔ TƯƠNG là một quy luật nền tảng của tự nhiên. Nó liên quan nhiều
hơn chỉ là hình thức tiến hóa hơn của cuộc sống, vì ngay cả những côn trùng bé
nhỏ cũng là những chúng sanh xã hội đã tồn tại, căn cứ trên việc nhận thức bẩm
sinh về sự tương quan của chúng, cho dù côn trùng vốn không có một chút tôn
giáo, luật lệ hay giáo dục nào, cảm ơn sự hợp tác hổ tương. Vô số hình thức của sự
sống cũng như những trình độ vi tế nhất của những hiện tượng vật chất bị chi phối
bởi tính liên hệ nhân duyên hổ tương. Tất cả những hiện tượng trên hành tinh mà
chúng ta đang sống, từ những đại dương đến những đám mây, những khu rừng, và
những bông hoa chung quanh chúng ta, vốn tồn tại trong sự lệ thuộc phù hợp với
những hình thức vi tế của năng lượng. Không có sự tương tác thích đáng, chúng sẽ
tàn hoại và biến mất.
Một Cảm Nhận Trách Nhiệm Được Sinh Khởi Từ Lòng Từ Bi
Ở TÂY TẠNG CHÚNG TÔI nói rằng nhiều bệnh tật có thể được chửa trị duy nhất
bằng phương thuốc của từ ái và bi mẫn. Những phẩm chất này là nguồn gốc tột
cùng của hạnh phúc, và chúng ta cần chúng trong chiều sâu thẩm nhất của con
người.
Bất hạnh thay, từ ái và bi mẫn vốn đã bị khai trừ khỏi rất nhiều lãnh vực của sự
tương tác xã hội, từ lâu lắm rồi. Bị giam hảm trong môi trường riêng tư gia đình,
cho nên những biểu lộ công cộng của chúng được xem là ngượng ngùng hay ngay
cả ngây thơ. Đây là một bi kịch, vì trong ý kiến của tôi sự biểu lộ của từ bi, hoàn
toàn không là một dấu hiệu của chủ nghĩa lý tưởng xa rời thực tế, nhưng là cách
hiệu quả nhất để phục vụ những sự quan tâm của người khác cũng như của chính
chúng ta.
Một tâm thức dâng hiến cho từ bi, giống như một hồ chứa đầy tràn: nó là một cội
nguồn liên tục của năng lượng, quyết tâm, và thánh thiện. Chúng ta có thể so sánh
từ bi như một hạt giống. Nếu chúng ta nuôi dưỡng nó, nó sẽ làm thành một sự rộ
nở những phẩm chất tuyệt vời khác một cách phong phú, chẳng hạn như tha thứ,
bao dung, sức mạnh nội tại, và tự tin, cho phép chúng ta chinh phục sợ hãi và băn
2
khoăn. Tâm từ ái bi mẫn giống như linh đan diệu dược: nó có sức mạnh đảo ngược
những nghịch cảnh thành những hoàn cảnh thuận lợi. Do thế, chúng ta không nên
giới hạn biểu lộ của chúng ta về từ ái và bi mẫn chỉ cho gia đình và bạn bè chúng
ta. Từ bi cũng không là trách nhiệm đơn thuần của những giáo sĩ, nhân viên bảo vệ
sức khỏe và xã hội. Nó nhất thiết phải quan tâm đến tất cả mọi lãnh vực của cộng
đồng nhân loại.
Khi một xung đột phát sinh từ lãnh vực chính trị, thương mại, hay tôn giáo, sự tiếp
cận vị tha thường là giải pháp khả dĩ duy nhất. Đôi khi những sự tranh luận được
sử dụng như phương tiện của hòa giải thì tự chính nó là nguyên nhân của rắc rối.
Trong một trường hợp như thế, khi một giải pháp dường như không thể, cả hai phía
nên nhớ nền tảng nhân bản tự nhiên mà thông thường họ có. Như thế sẽ giúp họ
tìm ra một lối thoát cho ngõ cụt, và về lâu về dài mọi người có thể đạt đến mục
tiêu của họ một cách dễ dàng. Rất có thể là không ai sẽ hoàn toàn hài lòng, nhưng
nếu cả hai phía đều nhượng bộ, tối thiểu hiểm họa của xung đột sẽ được xoa dịu.
Tất cả chúng ta đều biết rằng những sự hứa hẹn như thế là cách tốt nhất để giải
quyết những vấn nạn. Vậy thì tại sao chúng ta không sử dụng chúng thường xuyên
hơn?
Khi quán chiếu về sự thiếu vắng hợp tác trong xã hội, tôi tự nói với mình rằng đó
là qua sự si mê hay không biết bản chất liên hệ hổ tương của chúng ta. Tôi thường
xúc động bởi những côn trùng nhỏ như những con ong. Những quy luật tự nhiên ra
lệnh chúng làm việc với nhau để tồn tại, vì chúng được phú cho một cảm nhận bẩm
sinh về trách nhiệm xã hội. Chúng không có hiến pháp, luật lệ, cảnh sát, tôn giáo,
hay giáo dục đạo đức, nhưng chúng làm việc một cách trung thành với nhau do bởi
bản chất của chúng. Có những lúc chúng có thể phải chiến đấu, nhưng trong tổng
quát toàn bộ bầy đàn tồn tại, cảm ơn sự hợp tác. Con người có hiến pháp, những hệ
thống hợp pháp phức tạp và lực lượng cảnh sát, tôn giáo, sự thông minh phi
thường, và những trái tim được phú cho năng lực của yêu thương. Nhưng mặc cho
những phẩm chất ngoại hạng như vậy, trong sự thực tập thật sự chúng ta tụt hậu xa
những con côn trùng nhỏ nhất. Trong những cách nào đó, tôi cảm thấy rằng chúng
ta tệ hơn những con ong.
Mặc dù chúng ta là những động vật xã hội, buộc phải sống với nhau, nhưng chúng
ta thiếu một cảm nhận trách nhiệm đối với những đồng loại con người của chúng
ta. Có phải sự sai sót vốn ở trong cấu trúc căn bản của gia đình và xã hội? Tôi
không nghĩ như thế.
Tôi nghĩ rằng mặc cho những sự tiến bộ nhanh chóng mà nền văn minh đã thực
hiện trong thế kỷ qua, nhưng nguyên nhân trước mắt của tình trạng hiện tại là việc
3
dành đặc quyền cho tiến trình vật chất trên tất cả những thứ khác. Chúng ta đã
buông mình một cách thật điên cuồng vào mục tiêu của nó mà chúng ta đã quên
lãng việc chú ý và những nhu cầu thiết yếu của yêu thương, ân cần, hợp tác, và
chăm sóc. Thật rõ ràng đối với tôi là một cảm nhận xác thật về trách nhiệm chỉ có
thể thúc đẩy nếu khi chúng ta phát triển từ bi. Chỉ một cảm giác tự nhiên của thấu
cảm đối với người khác mới có thể động viên chúng ta hành động nhân danh họ.
Chiến Tranh Là Một Việc Lỗi Thời
CHIẾN TRANH, hay bất cứ hình thức nào của việc tổ chức chiến đấu, được phát
triển cùng với nền văn minh và dường như là một bộ phận của lịch sử và tính khí
con người.
Tuy nhiên, thế giới đang thay đổi, và chúng ta phải hiểu rằng chúng ta không thể
giải quyết những vấn nạn của loài người với vũ khí. Những sự tranh chấp vốn kết
quả từ những sự khác biệt ý kiến phải nên được dàn xếp dần dần qua đối thoại.
Rõ ràng, những cuộc chiến tranh sản sinh ra những kẻ chinh phục và người bị
chinh phục, nhưng chỉ tạm thời. Những sự chiến thắng hay chiến bại hệ quả từ
những cuộc chiến tranh không thể tồn tại lâu. Hơn thế nữa, thế giới chúng ta đã trở
thành quá liên hệ hổ tương với nhau mà sự chiến bại của một xứ sở có những tiếng
vang khắp thế giới còn lại và đưa một cách trực tiếp hay gián tiếp nổi khổ hay mất
mát cho mỗi chúng ta.
Ngày nay, trong một thế giới liên hệ hổ tương như vậy, khái niệm về chiến tranh
dường như lỗi thời, phát xuất từ những thái độ cổ lỗ sĩ của chúng ta. Chúng ta luôn
luôn nói về sự đổi mới và thay đổi. Nhiều truyền thống từ quá khứ không còn thích
hợp với hiện tại và ngay cả là chướng ngại ẩn tàng và vì vậy đã bị bỏ vào thùng rác
của lịch sử. Chiến tranh cũng nên được ký gửi cho thùng rác của lịch sử.
Bất hạnh thay, mặc dù chúng ta đã đi vào thế kỷ 21, nhưng chúng ta chưa thực hiện
sự cắt đứt rõ ràng với những thói quen quá khứ: tôi ám chỉ đến sự tin tưởng rằng
chúng ta có thể giải quyết những vấn nạn với vũ khí. Chính là do bởi ý tưởng này
mà thế giới tiếp tục trải nghiệm tất cả những loại khó khăn. Nhưng chúng ta nên
làm gì? Điều gì nên được hoàn tất khi mà những cường quốc quan trọng trên thế
giới đã có những quyết định của họ rồi? Chúng ta có thể mong cầu cho một sự
chấm dứt dần dần đối với truyền thống chiến tranh.
Đương nhiên, chúng ta không thể chấm dứt truyền thống quân sự một cách dễ
dàng. Nhưng hãy nghĩ về điều ấy. Nếu có một sự chém giết, người có quyền hay
4
những lãnh tụ sẽ có những nơi trú ẩn an toàn; họ sẽ trốn khỏi những hậu quả đau
đớn bằng việc tìm ra những nơi ẩn náo. Nhưng điều gì sẽ xảy ra cho những người
nghèo, con nít, người già, người bệnh? Họ là những kẻ sẽ phải chịu đựng sự xung
đột.
Khi vũ khí nói chuyện, chúng sẽ tạo ra sự chết chóc và tàn phá mà không phân biệt
giữa kẻ vô tội và người tội lỗi. Những hỏa tiển được kẻ thù phóng đi không tôn
trọng người vô tội, người nghèo, người không có khí giới - chính những người
xứng đáng với lòng từ bi. Như một kết quả, những người mất mát thật sự là những
người có đời sống giản dị.
Điểm tích cực duy nhất: những tổ chức từ thiện mang thuốc men và vật dụng cứu
trợ nhân đạo và len lõi trong những vùng bị tan nát bởi những cuộc xung đột. Việc
phát triển những tổ chức này là một chiến thắng của trái tim trong kỷ nguyên hiện
đại.
Hãy hy vọng và cầu nguyện để hoàn toàn không có chiến tranh, nếu có thể. Nếu
một cuộc chiến tranh bùng nổ, chúng ta hãy cầu nguyện để có thể chỉ có sự chém
giết và khổ đau tối thiểu. Tôi không biết sự cầu nguyện của chúng ta sẽ có đem đến
bất cứ sự trợ giúp nào không, trong hình thức cụ thể, nhưng đó là tất cả mà chúng
ta có thể làm lúc này.
***
Tuyên bố này được thực hiện ở Dharamsala ngày 11 tháng Ba năm 2003, khi hiểm
họa của cuộc chiến ở Iraq đang ló dạng. Sáu tháng sau, tháng 10 năm 2003, trong
khi đang giảng dạy ở Paris, Đức Đạt Lai Lạt Ma đã nói rằng, trong những sự buộc
tội chống lại lãnh tụ Iraq, Saddam Hussein, không đề cập nào được thực hiện về
sự kiện rằng những vũ khí của nhà độc tài đã được làm với việc sử dụng những kỷ
thuật phương Tây. Ngài chỉ ra rằng sự tham lam của những kẻ buôn bán vũ khí
nên được lên án cùng với kẻ bạo chúa khát máu.
Tháng Giêng 2009 ở Sarnath, Đức Đạt Lai Lạt Ma nhắc lại thí dụ này nhằm để
làm sáng tỏ sự lệ thuộc hổ tương và nhu cầu của mỗi con người nên nhận thấy
trách nhiệm toàn cầu mà tất cả chúng ta chia sẻ và việc nhận ra rằng một hành vi
nhỏ nhất cũng ảnh hưởng đến thế giới.
Mỗi Người Phải Gánh Vác Sự Chia Sẻ Trách Nhiệm Toàn Cầu
5
TÔI KHÔNG TIN TRONG việc tạo ra các phong trào quần chúng hay trong những
hệ tư tưởng. Và tôi cũng không đánh giá cao kiểu tạo ra một tổ chức nhằm để thúc
đẩy một ý tưởng này hay nọ, là điều hàm ý rằng một nhóm nhỏ chịu trách nhiệm
đơn thuần trong việc đưa ra một chương trình nào đó, với việc loại trừ những
người khác. Trong những hoàn cảnh hiện tại, không người nào nên cho rằng người
khác nào đó sẽ giải quyết vấn đề của ta. Mọi người phải đảm đương sự chia sẻ của
chính mình trong trách nhiệm toàn cầu. Cách này, như con số được quan tâm,
những cá nhân chịu trách nhiệm sẽ gia tăng - những chục người đầu tiên, rồi hàng
trăm, hàng nghìn và ngay cả hàng trăm nghìn - không khí phổ quát sẽ được cải
thiện.
***
Đức Đạt Lai Lạt Ma không tán thành những hệ tư tưởng nào vốn làm con người xa
rời với sự nhận thấy cần thiết gánh vác tính nhân bản tròn vẹn của họ. Vị thế mới
nhất của Đức Đạt Lai Lạt Ma cốt đặt trọng tâm việc giải quyết những rắc rối về
con người và đạo đức
Từ bi là lẽ thật của con người, và nó hình thành bằng việc phát triển thái độ vị tha
trên trình độ cá nhân. Trên trình độ toàn cầu, từ bi hướng đến việc phát triển trách
nhiệm toàn cầu. Trong thời kỳ toàn cầu hóa lịch sử và văn minh, tất cả chúng ta
gánh vác sự chia sẻ của chúng ta về trách nhiệm toàn cầu dù cho chúng ta sống ở
nơi nào đi nữa. Mỗi hành động cá nhân có ảnh hưởng rộng khắp. Lãnh vực hành
động của mỗi người đã trở thành toàn cầu, với sự tự do cá nhân kết hợp những
nhiệm vụ lẫn quyền lợi.
Như một kết quả sự lệ thuộc hổ tương của chúng ta, việc làm kiệt quệ một quốc
gia, một dân tộc, hay một nền văn hóa tước đi của nhân loại sự đa dạng phong phú
của nó, một sự chia sẻ không thể thay thế. Việc tấn công vào những quyền căn bản
của một người trở thành một sự tấn công vào phẩm cách của tất cả.
Điều gì hơn thế nữa, theo Đức Đạt Lai Lạt Ma, việc nhận biết trách nhiệm toàn
cầu nên mở rộng đến thế giới khoa học. Vì chân giá trị của con người bị coi
thường không chỉ bởi sự áp chế của cảnh sát và sự chuyên chế của chính quyền
hay bởi sự xung đột quân sự. Đạo đức trung thực trong nhiều thập niên đã phải
đối diện với một sự thử thách mới trở thành cấp thiết hơn khi khoa học và kỷ thuật
tiếp tục hiện thực những tiến bộ mới. Những kỷ luật này bây giờ có sức mạnh để
vận dụng các mã di truyền thật sự trong đời sống.
6
Để cho phép khoa học gánh vác trách nhiệm trong việc phục vụ con người, Đức
Đạt Lai Lạt Ma đã tham gia vào những cuộc đối thoại với những học giả nổi tiếng
trên thế giới. Trên căn bản của Phật Giáo, được thấu hiểu như một môn khoa học
về tâm thức, ngài đã nhấn mạnh những sự hội tụ giữa truyền thống quán chiếu của
chính ngài và khoa học thần kinh hiện đại. Như một kết quả của sự đối thoại này,
một định nghĩa về những nguyên tắc đạo đức có thể áp dụng được cho thế giới
khoa học đã được nổi lên cùng với những triển vọng nghiên cứu sáng tạo.
Trích từ quyển My Spiritual Journey của Đức Đạt Lai Lạt Ma
Ẩn Tâm Lộ, Friday, January 22, 2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét